top of page

Psychose: Wat Te Doen in een Noodsituatie?

Deel 1: Herkennen van de Tekenen van een Psychose

Een psychose is een ernstige geestelijke gezondheidstoestand die gekenmerkt wordt door een verstoord contact met de realiteit. Het is belangrijk om te benadrukken dat psychoses uiteenlopende verschijningsvormen kennen en niet altijd even makkelijk te herkennen zijn. Sommige tekenen zijn subtiel en kunnen geleidelijk aan ontstaan, terwijl andere plotseling en dramatisch kunnen zijn. Het is cruciaal om te begrijpen dat er geen enkele “standaard” psychose bestaat.

Concrete voorbeelden van symptomen, die op verschillende manieren kunnen voorkomen:

  • Wanen: Vaste, onrealistische overtuigingen die niet te corrigeren zijn, zoals het geloven dat men achtervolgd wordt, speciale krachten heeft, of dat anderen hun gedachten kunnen lezen. Voorbeelden: "De buren spannen tegen mij samen" of "Ik kan de toekomst voorspellen". Deze wanen kunnen variëren in inhoud en intensiteit.
  • Hallucinaties: Het ervaren van zintuiglijke waarnemingen zonder dat er een externe stimulus is. Dit kunnen gehoorshallucinaties (stemmen horen), gezichtshallucinaties (dingen zien die er niet zijn), of andere zintuiglijke hallucinaties zijn. Belangrijk is de aard en de inhoud van de hallucinaties te noteren: zijn het vriendelijke of vijandige stemmen? Wat zien of horen ze?
  • Desorganisatie van denken en spreken: Moeilijkheden met het logisch ordenen van gedachten, wat kan leiden tot onsamenhangend of verward spreken. De persoon kan van het ene onderwerp naar het andere springen zonder duidelijke verbanden.
  • Verandering in gedrag: Dit kan zich uiten in teruggetrokken gedrag, agitatie, ongepast gedrag in sociale situaties, verwaarlozing van persoonlijke hygiëne of veranderingen in slaap- en eetpatroon. Een plotselinge, onverklaarbare verandering in gedrag kan een alarmsignaal zijn.
  • Negatieve symptomen: Afname van normale functies, zoals verminderde motivatie, gebrek aan plezier, emotionele vlakheid, verminderde spraakproductie (alogia) en sociale terugtrekking. Deze symptomen zijn vaak moeilijker te herkennen dan de positieve symptomen (wanen en hallucinaties).

Het is van essentieel belang om te onthouden dat deze symptomen in ernst en combinatie kunnen variëren. Een persoon kan slechts enkele symptomen vertonen, terwijl een ander meerdere ernstige symptomen tegelijk ervaart. De ernst en het type symptomen bepalen mede de aard en de intensiteit van de hulp die nodig is.

Deel 2: Onmiddellijke Hulpverlening

Wanneer u vermoedt dat iemand een psychose doormaakt, is snelle en doeltreffende actie cruciaal. De volgende stappen zijn van belang:

  1. Blijf kalm en rustig: Een opgewonden reactie zal de situatie waarschijnlijk verergeren. Probeer een kalmerende en ondersteunende houding aan te nemen.
  2. Probeer te begrijpen wat er aan de hand is: Luister aandachtig naar wat de persoon zegt, ook al lijkt het onlogisch of onzin. Probeer de achterliggende emoties en angsten te begrijpen. Stel geruststellende en open vragen, zonder te oordelen.
  3. Vermijd confrontatie: Probeer de wanen en hallucinaties niet te ontkrachten. Een directe tegenspraak kan de persoon angstiger maken. Focus op het creëren van een veilige en begripvolle omgeving;
  4. Zorg voor veiligheid: Beoordeel of de situatie gevaarlijk is voor de persoon zelf of voor anderen. Indien nodig, verwijder gevaarlijke voorwerpen uit de omgeving.
  5. Neem contact op met professionele hulp: Dit is de belangrijkste stap. Neem contact op met de huisarts, de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) of de huisartsenpost. In acute situaties kunt u ook 112 bellen. Vertel duidelijk wat er aan de hand is en beschrijf de symptomen zo nauwkeurig mogelijk.
  6. Blijf bij de persoon: Tot de hulpverleners arriveren, is het belangrijk om bij de persoon te blijven en hem/haar gerust te stellen.

Deel 3: Langetermijn Zorg en Ondersteuning

Een psychose vereist langetermijn zorg en ondersteuning. Na de acute fase is het essentieel dat de persoon toegang heeft tot adequate geestelijke gezondheidszorg. Dit kan bestaan uit:

  • Psychotherapie: Om de oorzaken van de psychose te onderzoeken en te leren omgaan met de symptomen.
  • Medicatie: Antipsychotica kunnen helpen om de symptomen te verminderen.
  • Sociale ondersteuning: Familie, vrienden en sociale werkers kunnen een belangrijke rol spelen bij het herstelproces.
  • Rehabilitatie: Om de persoon te helpen bij het herwinnen van zijn/haar zelfstandigheid en het hervatten van dagelijkse activiteiten.

Mythes en Misvattingen:

  • Psychose is een teken van zwakte: Dit is onjuist. Een psychose is een ernstige medische aandoening, vergelijkbaar met andere fysieke ziekten.
  • Mensen met een psychose zijn gevaarlijk: Het overgrote deel van mensen met een psychose is niet gevaarlijk. Gewelddadigheid is meer gerelateerd aan andere factoren, zoals middelenmisbruik.
  • Een psychose is ongeneeslijk: Hoewel een psychose een chronische aandoening kan zijn, is het mogelijk om een goed leven te leiden met de juiste behandeling en ondersteuning. Veel mensen herstellen volledig of gedeeltelijk.

Deel 4: Het Belang van Preventie en Vroegtijdige Interventie

Hoewel niet alle psychoses te voorkomen zijn, kan vroegtijdige interventie de ernst en duur van de aandoening aanzienlijk verminderen. Factoren zoals stress, trauma, middelenmisbruik en genetische aanleg kunnen een rol spelen bij het ontstaan van een psychose. Een goede geestelijke gezondheid, een steunend sociaal netwerk en een gezonde levensstijl kunnen de weerbaarheid tegen psychoses vergroten. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan signalen van psychisch lijden en zo nodig professionele hulp te zoeken.

Conclusie: Een psychose is een ernstige maar behandelbare aandoening. Snelle actie, professionele hulp en langetermijn ondersteuning zijn essentieel voor herstel. Begrijpen, empathie en een non-judgemental benadering zijn cruciaal in de omgang met iemand die een psychose doormaakt.

Labels: #Psychose

Gerelateerde artikelen:

bottom of page