Depressie en manische depressie: Begrijp de verschillen

De termen 'depressief' en 'manisch-depressief' worden vaak door elkaar gehaald, maar beschrijven fundamenteel verschillende psychische aandoeningen. Dit artikel duidt het verschil tussen een depressie en een bipolaire stoornis (vroeger manisch-depressief genoemd) uit, bespreekt de diagnostische processen en schetst de mogelijke behandelingen. We beginnen met specifieke voorbeelden en werken toe naar een breder begrip van beide aandoeningen.

Deel 1: Concrete Voorbeelden

Voorbeeld 1: De Student

Stel je een student voor, Sarah. Ze voelt zich al weken somber, heeft geen energie om te studeren, slaapt veel en heeft weinig eetlust. Ze voelt zich hopeloos en heeft moeite met concentreren. Dit zijn duidelijke tekenen van eendepressie. Ze ervaart geen periodes van extreme euforie of hyperactiviteit.

Voorbeeld 2: De Ondernemer

Nu beschouwen we Mark, een ondernemer. Hij doorloopt periodes van intense energie en creativiteit, waarin hij lange uren werkt, risicovolle investeringen doet en nauwelijks slaapt. Deze periodes wisselen af met diepe dalen van somberheid, vermoeidheid en apathie, vergelijkbaar met Sarah's ervaringen. Mark's symptomen wijzen op eenbipolaire stoornis, specifiek een bipolaire I stoornis, gekenmerkt door manische episoden.

Voorbeeld 3: De Kunstenares

Anna, een kunstenares, ervaart minder extreme schommelingen. Ze heeft periodes van lichte euforie en verhoogde creativiteit, afgewisseld met periodes van lage stemming en verminderde motivatie. Dit zou kunnen wijzen op eenbipolaire II stoornis, gekenmerkt door hypomane episoden (minder intense manische episoden) en depressieve episoden.

Deel 2: Differentiële Diagnose: Depressie vs. Bipolaire Stoornis

Het onderscheid tussen een depressie en een bipolaire stoornis is cruciaal voor de juiste behandeling. Een enkelvoudige depressieve episode kan op zichzelf staan, terwijl een bipolaire stoornis gekenmerkt wordt door terugkerende episodes van manie of hypomanie en depressie. De diagnose wordt gesteld door een psychiater of psycholoog op basis van een grondig gesprek, observatie en eventueel aanvullende tests om andere aandoeningen uit te sluiten.

Belangrijke onderscheidende kenmerken:

Manie/Hypomanie: Een kenmerk van bipolaire stoornissen. Manie omvat een verhoogde stemming, opgetogenheid, verhoogde energie, verminderde slaapbehoefte, verhoogde spraakzaamheid, risicovol gedrag, grandiositeit en verstoorde realiteitszin. Hypomanie is een minder ernstige vorm van manie.
Duur en frequentie van episodes: Bipolaire stoornissen kenmerken zich door terugkerende episodes, terwijl een enkelvoudige depressie mogelijk een eenmalige episode is.
Familiegeschiedenis: Een positieve familiegeschiedenis van bipolaire stoornissen verhoogt de kans op een bipolaire diagnose.
Reactie op behandeling: Antidepressiva kunnen de manische symptomen bij bipolaire stoornissen verergeren, terwijl ze effectief kunnen zijn bij een enkelvoudige depressie.

Deel 3: Diagnostische Instrumenten

De diagnose wordt niet enkel gebaseerd op symptomen, maar ook op gestructureerde interviews en vragenlijsten. Enkele voorbeelden:

Structured Clinical Interview for DSM-5 (SCID-5): Een gestructureerd interview om psychische stoornissen te diagnosticeren volgens de DSM-5 criteria.
Mood Disorder Questionnaire (MDQ): Een vragenlijst die helpt bij het screenen op bipolaire stoornissen.

Deel 4: Behandeling van Depressie

De behandeling van een depressie kan bestaan uit:

Psychotherapie: Cognitieve gedragstherapie (CGT), interpersoonlijke therapie (IPT) en andere vormen van psychotherapie kunnen helpen bij het aanpakken van negatieve gedachten en gedragspatronen.
Medicatie: Antidepressiva, zoals selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) en serotonine-noradrenalineheropnameremmers (SNRI's), kunnen de stemming verbeteren.
Lifestyle veranderingen: Regelmatige lichaamsbeweging, gezonde voeding en voldoende slaap zijn essentieel.

Deel 5: Behandeling van Bipolaire Stoornissen

De behandeling van bipolaire stoornissen is complexer en vereist vaak een combinatie van:

Stemmingsstabilisatoren: Lithium is een veelgebruikt stemmingsstabilisator dat zowel manische als depressieve episodes kan helpen voorkomen. Andere stemmingsstabilisatoren omvatten anti-epileptica zoals valproaat en lamotrigine.
Antipsychotica: Deze medicijnen kunnen helpen bij het beheersen van manische symptomen.
Antidepressiva: Worden met voorzichtigheid voorgeschreven, aangezien ze manische episodes kunnen triggeren. Vaak worden ze gecombineerd met een stemmingsstabilisator.
Psycho-educatie: Patiënten en hun families leren over de ziekte, de symptomen en de behandeling.
Psychotherapie: CGT en andere therapievormen kunnen helpen bij het aanpakken van copingsmechanismen en het voorkomen van terugvallen.

Deel 6: Langetermijnperspectief en Conclusie

Zowel depressie als bipolaire stoornissen zijn behandelbare aandoeningen. Een correcte diagnose is essentieel voor een effectieve behandeling. Langetermijnbehandeling en nazorg zijn belangrijk om terugvallen te voorkomen. De samenwerking tussen patiënt, psychiater, psycholoog en eventueel andere zorgverleners is van cruciaal belang voor een succesvol behandeltraject. Het is belangrijk om hulp te zoeken bij aanhoudende somberheid, extreme stemmingsschommelingen of andere zorgwekkende symptomen. Er zijn veel mogelijkheden om een beter leven te leiden, ook met een psychische aandoening.

Labels: #Depressie #Depressief