ADHD en ADD: Is het Mogelijk Beide te Hebben?

De vraag of iemand zowel ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) als ADD (Attention Deficit Disorder) kan hebben, is complexer dan een simpel ja of nee. De termen worden vaak door elkaar gebruikt, en de diagnostische criteria zijn in de loop der tijd geëvolueerd. Dit artikel zal de overeenkomsten en verschillen tussen ADHD en ADD uiteenzetten, de mogelijkheid van een comorbiditeit (het gelijktijdig voorkomen van beide) bespreken en de diagnostische processen toelichten.

Van Specifiek naar Algemeen: Een Diepgaande Duik in ADHD en ADD

Casus 1: De Student met Concentratieproblemen

Stel, we hebben een student, Lisa. Ze heeft moeite met het volgen van colleges, raakt snel afgeleid en heeft moeite met het organiseren van haar studietijd. Ze is echter niet hyperactief of impulsief. Zou Lisa ADD hebben? Zou ze ADHD hebben? Of beiden?

Dit scenario illustreert de kern van de verwarring. Vroeger werd ADD beschouwd als een sub-type van ADHD, waarbij de hyperactiviteit en impulsiviteit minder prominent aanwezig waren. De huidige DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition) erkent echter niet meer ADD als een aparte diagnose. In plaats daarvan wordt de diagnose ADHD gesteld, met specificatie van de presentatie: predominant onoplettend, predominant hyperactief/impulsief, of gecombineerd type.

Casus 2: Het Kind met Overmatige Beweging en Impulsiviteit

Nu bekijken we Jan, een kind van 8 jaar. Hij kan nauwelijks stilzitten in de klas, onderbreekt anderen constant en handelt impulsief. Hij heeft ook concentratieproblemen, maar zijn hyperactiviteit en impulsiviteit zijn overduidelijk. Jan voldoet aan de criteria voor het hyperactief/impulsieve type ADHD.

Deze twee casussen illustreren dat de symptomen van ADHD op een spectrum liggen. De nadruk op bepaalde symptomen kan variëren van persoon tot persoon, wat leidt tot verschillende presentaties. De essentie blijft echter dezelfde: problemen met aandacht, concentratie, hyperactiviteit en/of impulsiviteit.

Overeenkomsten tussen "ADD" en ADHD

Kernprobleem: Beide omvatten een disfunctie in de executieve functies van de hersenen, die verantwoordelijk zijn voor planning, organisatie, impulscontrole en werkgeheugen.
Concentratieproblemen: Zowel "ADD" als ADHD kenmerken zich door problemen met aandacht en concentratie, moeite met het volhouden van aandacht en het filteren van irrelevante stimuli.
Moeilijkheden met organisatie en planning: Personen met "ADD" en ADHD worstelen vaak met het organiseren van taken, het plannen van activiteiten en het beheren van tijd.
Impact op dagelijks leven: Beide aandoeningen kunnen een significante impact hebben op het dagelijks leven, op school, werk, relaties en zelfvertrouwen.

Verschillen tussen "ADD" (Predominant Onoplettend) en ADHD (Andere Typen)

Hyperactiviteit en Impulsiviteit: Het belangrijkste verschil zit in de mate van hyperactiviteit en impulsiviteit. Bij het predominant onoplettende type (voorheen ADD) zijn deze symptomen minder uitgesproken of afwezig. Bij het hyperactief/impulsieve type en het gecombineerde type zijn deze symptomen wel duidelijk aanwezig.
Presentatie: Het predominant onoplettende type kan zich manifesteren als dagdromen, vergeetachtigheid, desorganisatie en moeite met het volgen van instructies. De andere types laten meer hyperactiviteit, rusteloosheid en impulsiviteit zien.
Diagnostische criteria: Hoewel de DSM-5 geen aparte ADD-diagnose meer hanteert, worden de symptomen van het predominant onoplettende type wel expliciet beschreven en gebruikt bij de diagnose van ADHD.

Kan je zowel ADHD als ADD hebben?

Zoals eerder aangegeven, bestaat de diagnose ADD niet meer als een aparte entiteit. De vraag of iemand zowel ADHD als ADD kan hebben is dus eigenlijk: kan iemand ADHD hebben met een predominant onoplettende presentatieen symptomen die passen bij het hyperactief/impulsieve type? Het antwoord isja. Het is mogelijk om symptomen van beide te vertonen, wat resulteert in een gecombineerd type ADHD.

Diagnose van ADHD

De diagnose ADHD wordt gesteld door een gespecialiseerde professional, zoals een psychiater, kinderpsychiater of klinisch psycholoog. Dit gebeurt aan de hand van:

Klinisch interview: Een uitgebreid gesprek met de patiënt en diens ouders/verzorgers om de symptomen, de ernst en de impact op het dagelijks leven in kaart te brengen.
Observatie: Observatie van het gedrag van de patiënt in verschillende contexten (bijvoorbeeld thuis, op school/werk).
Psychologische testen: Mogelijk worden psychologische testen afgenomen om de aandacht, concentratie en executieve functies te evalueren.
Uitsluiten van andere aandoeningen: Het is essentieel om andere aandoeningen uit te sluiten die vergelijkbare symptomen kunnen veroorzaken, zoals angststoornissen, slaapstoornissen of leerstoornissen.

Comorbiditeit en Behandeling

ADHD komt vaak voor samen met andere aandoeningen, zoals angststoornissen, depressie, leerstoornissen en oppositioneel-opstandige gedragsstoornis. De behandeling van ADHD is vaak multidisciplinair en kan bestaan uit:

Medicatie: Stimulerende en niet-stimulerende medicatie kan helpen om de symptomen te verminderen.
Psychotherapie: Cognitieve gedragstherapie (CGT) kan helpen bij het aanleren van copingmechanismen en vaardigheden om met de symptomen om te gaan.
Oudertraining/leerkrachtbegeleiding: Training en begeleiding voor ouders en leerkrachten kunnen helpen bij het creëren van een ondersteunende omgeving.

Conclusie: Een Spectrum van Symptomen

De termen ADD en ADHD zijn complex en de diagnostische criteria zijn geëvolueerd. Het is cruciaal om te begrijpen dat ADHD een spectrum van symptomen omvat, variërend van predominant onoplettend tot predominant hyperactief/impulsief, en combinaties daarvan. Een nauwkeurige diagnose door een professional is essentieel voor een effectieve behandeling en ondersteuning.

Het is belangrijk om te benadrukken dat dit artikel algemene informatie biedt en geen vervanging is voor professioneel medisch advies. Indien u zich zorgen maakt over ADHD of ADD, raadpleeg dan een arts of andere gekwalificeerde zorgverlener.

Labels: