ADD en ADHD: Is er een Verschil?

Aandachtstekortstoornis met of zonder hyperactiviteit (ADHD) en aandachtstekortstoornis (ADD) zijn vaak verwarrend voor elkaar. Hoewel ze nauw verwant zijn en veel overlappende symptomen vertonen, zijn er belangrijke onderscheidende kenmerken. Dit artikel duikt diep in de specifieke symptomen, diagnostische criteria en behandelingsmogelijkheden van beide aandoeningen, waarbij we de verschillen en overeenkomsten systematisch uiteen zetten, van specifieke voorbeelden tot een breder begrip van de aandoeningen.

Deel 1: Specifieke Voorbeelden en Casussen

Laten we beginnen met twee fictieve casussen om de nuances tussen ADD en ADHD te illustreren.

Casus 1: Lisa (ADD)

Lisa is een intelligente 25-jarige vrouw die moeite heeft met het afmaken van taken. Ze begint enthousiast aan projecten, maar raakt snel afgeleid door andere, vaak minder belangrijke, dingen. Ze vergeet afspraken en deadlines, en haar kamer is rommelig, hoewel ze niet per se hyperactief is. Ze voelt zich vaak overweldigd en frustratie wanneer ze zich niet kan concentreren, maar vertoont geen impulsief gedrag of overmatige onrust.

Casus 2: Mark (ADHD)

Mark is een 10-jarige jongen die constant in beweging is. Hij heeft moeite om stil te zitten in de klas, onderbreekt anderen vaak en heeft moeite met het volgen van instructies. Hij is impulsief en neemt vaak risico's zonder na te denken over de consequenties. Naast zijn hyperactiviteit heeft hij ook moeite met concentratie en voltooit hij zijn huiswerk zelden.

Deze voorbeelden illustreren de kernverschillen: Mark vertoont zowel aandachtsproblemen als hyperactiviteit/impulsiviteit, terwijl Lisa voornamelijk worstelt met aandachtsproblemen.

Deel 2: De Diagnostische Criteria

De diagnostische criteria voor ADD en ADHD zijn gebaseerd op de DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition). Cruciaal is dat de symptomen significant interfereren met het dagelijks functioneren op school, werk of sociale relaties. De symptomen moeten minimaal zes maanden aanwezig zijn en zich in meerdere contexten voordoen (bijvoorbeeld thuis en op school).

ADD (Aandachtstekortstoornis):

Moeite met aandacht schenken aan details of slordig werk.
Moeite met volhouden van aandacht bij taken of spelen.
Lijkt niet te luisteren als iemand rechtstreeks tot hem/haar spreekt;
Volgt instructies niet op en faalt in het afmaken van schoolwerk, taken of verplichtingen (niet te wijten aan oppositioneel gedrag of onvermogen om instructies te begrijpen).
Moeite met organiseren van taken en activiteiten.
Vermijdt, heeft een afkeer van, of is onwillig om taken te doen die langdurige mentale inspanning vereisen (bijvoorbeeld huiswerk of huiswerk).
Verliest vaak dingen die nodig zijn voor taken of activiteiten (bijvoorbeeld speelgoed, schoolwerk, potloden, boeken of gereedschappen).
Wordt gemakkelijk afgeleid door externe stimuli.
Is vaak vergeetachtig in dagelijkse activiteiten.

ADHD (Aandachtstekortstoornis met Hyperactiviteit):

Omvat alle bovenstaande symptomen van ADD, plus:

Fidgets met handen of voeten of draait rond in de stoel.
Verlaat zijn/haar stoel in de klas of in andere situaties waarin zitten wordt verwacht.
Rent rond of klimt excessief in situaties waarin dit ongepast is (bij adolescenten of volwassenen kan dit beperkt zijn tot subjectieve gevoelens van rusteloosheid).
Heeft moeite met stilzitten tijdens spel of vrijetijdsactiviteiten.
Is constant "op de loop" of handelt alsof hij/zij "aangedreven" wordt door een motor.
Praat excessief veel.
Gooit antwoorden eruit voordat vragen volledig gesteld zijn.
Heeft moeite met wachten op zijn/haar beurt.
Onderbreekt of dringt zich op aan anderen.

Het is belangrijk op te merken dat niet alle symptomen bij elke persoon met ADD of ADHD even sterk aanwezig hoeven te zijn. De ernst en combinatie van symptomen kunnen sterk variëren.

Deel 3: Overeenkomsten tussen ADD en ADHD

Ondanks de verschillen delen ADD en ADHD een aantal belangrijke overeenkomsten:

Aandachtsproblemen: Beide aandoeningen kenmerken zich door problemen met aandacht, concentratie en focus.
Moeite met planning en organisatie: Personen met ADD en ADHD hebben vaak moeite met het plannen en organiseren van taken en activiteiten.
Moeite met impulscontrole: Hoewel dit sterker aanwezig is bij ADHD, kan ook bij ADD een zekere mate van impulscontroleproblemen voorkomen.
Gevolgen voor het dagelijks leven: Beide aandoeningen kunnen leiden tot significante problemen op school, werk en in sociale relaties.
Genetische component: Er is een sterke genetische component bij zowel ADD als ADHD.

Deel 4: Behandeling van ADD en ADHD

De behandeling van ADD en ADHD omvat meestal een combinatie van:

Medicatie: Stimulantia (zoals methylfenidaat en amfetamine) zijn vaak effectief bij het verbeteren van aandacht en impulscontrole. Niet-stimulerende medicijnen zijn ook beschikbaar.
Psychotherapie: Cognitieve gedragstherapie (CGT) kan helpen bij het aanleren van copingmechanismen en vaardigheden om om te gaan met de symptomen.
Leefstijlveranderingen: Een gezonde leefstijl, met voldoende slaap, regelmatige lichaamsbeweging en een gezond dieet, kan de symptomen positief beïnvloeden.
Ondersteunende therapieën: Sociale vaardigheidstraining en oudertraining kunnen nuttig zijn, vooral bij kinderen en adolescenten.

Deel 5: ADD en ADHD bij Volwassenen

ADD en ADHD komen niet alleen voor bij kinderen, maar ook bij volwassenen. De symptomen kunnen echter anders manifesteren dan bij kinderen. Volwassenen met ADD of ADHD kunnen bijvoorbeeld moeite hebben met het beheren van hun financiën, het onderhouden van relaties of het volhouden van een baan. Diagnose en behandeling op volwassen leeftijd zijn even belangrijk als bij kinderen.

Deel 6: Mythes en Misvattingen

Er bestaan veel mythes en misvattingen over ADD en ADHD. Het is belangrijk om deze te ontkrachten:

Mythe: ADD en ADHD zijn alleen maar "kinderziektes".Feit: ADD en ADHD kunnen een levenslange aandoening zijn.
Mythe: ADD en ADHD zijn een teken van luiheid of gebrek aan discipline.Feit: ADD en ADHD zijn neurobiologische aandoeningen die niet door gebrek aan wil worden veroorzaakt.
Mythe: Medicatie is de enige oplossing.Feit: Een geïntegreerde aanpak, met medicatie en therapie, is vaak het meest effectief.

Conclusie

ADD en ADHD zijn afzonderlijke maar verwante aandoeningen met overlappende symptomen. Het belangrijkste verschil ligt in de aanwezigheid van hyperactiviteit en impulsiviteit bij ADHD. Een correcte diagnose door een professional is essentieel voor een effectieve behandeling. Een geïntegreerde aanpak, die rekening houdt met de individuele behoeften van de persoon, is cruciaal voor het verbeteren van de levenskwaliteit.

Labels: