In Jezelf Praten tijdens Psychose: Begrijp de Oorzaken en Symptomen

Het is een alledaags verschijnsel: in jezelf praten. Of het nu binnensmonds mompelen is tijdens het zoeken naar je sleutels, jezelf moed inspreken voor een belangrijke presentatie, of een levendig gesprek voeren met een denkbeeldige gesprekspartner tijdens een lange autorit, de meeste mensen doen het. Maar wanneer gaat dit onschuldige gedrag over in iets zorgwekkends? Is in jezelf praten een symptoom van psychose, of is het een volkomen normale uiting van innerlijke dialoog?

De Normaliteit van Innerlijke Dialoog

Waarom praten we in onszelf? In de eerste plaats is in jezelf praten een vorm van denken. Het stelt ons in staat om gedachten te structureren, problemen op te lossen en scenario's te oefenen. Het is als een interne brainstormsessie, waarbij de stem in ons hoofd verschillende perspectieven kan verkennen en tot nieuwe inzichten kan komen. Onderzoek toont aan dat deze innerlijke dialoog zelfs de cognitieve prestaties kan verbeteren, vooral bij taken die planning en concentratie vereisen. Zo kunnen sporters in zichzelf praten om hun prestaties te verbeteren door zichzelf aan te moedigen of de volgende stappen te herhalen.

Verschillende vormen van innerlijke dialoog: Het is belangrijk te erkennen dat "in jezelf praten" een breed spectrum omvat. Het kan variëren van korte, functionele opmerkingen ("Waar heb ik mijn telefoon gelaten?") tot uitgebreide, narratieve monologen. Sommige mensen "horen" een duidelijke stem, terwijl anderen een meer abstracte vorm van innerlijke spraak ervaren. Deze verschillen zijn normaal en weerspiegelen de diverse manieren waarop onze hersenen informatie verwerken.

Culturele invloeden: De acceptatie van in jezelf praten verschilt ook per cultuur. In sommige culturen wordt openlijke zelfspraak aangemoedigd als een manier om emoties te uiten en sociale banden te versterken. In andere culturen wordt het als minder acceptabel beschouwd, waardoor mensen het eerder in stilte zullen doen. Deze culturele context is belangrijk bij het beoordelen van de normaliteit van dit gedrag.

Psychose en Afwijkende Zelfspraak

Wanneer wordt het problematisch? Hoewel in jezelf praten dus vaak onschuldig is, kan het in bepaalde gevallen wel degelijk een symptoom van psychose zijn. Het cruciale verschil zit hem in deinhoud, de controle en de context van de zelfspraak.

Hallucinaties vs. Innerlijke Dialoog: Een van de belangrijkste kenmerken van psychotische zelfspraak is dat het vaak ervaren wordt als eenhallucinatie. Dit betekent dat de persoon de stem niet als zijn eigen stem herkent, maar als een externe stem die hem opdraagt, commentaar geeft, of zelfs bedreigt. Deze stemmen kunnen zeer realistisch en dwingend aanvoelen, waardoor de persoon moeite heeft om ze te negeren of te weerstaan.

Verlies van controle: Bij normale innerlijke dialoog hebben we controle over wat we denken en zeggen in onszelf. Bij psychotische zelfspraak is deze controle vaak afwezig. De stemmen kunnen onverwacht opkomen, zich opdringen en de persoon overweldigen. Dit verlies van controle kan leiden tot angst, verwarring en een gevoel van machteloosheid.

De inhoud van de stemmen: De inhoud van de stemmen speelt ook een belangrijke rol bij het diagnosticeren van psychose. Stemmen die negatief, beschuldigend, of bedreigend zijn, zijn vaker een teken van een psychische aandoening. Ook stemmen die bizarre of onlogische dingen zeggen, kunnen zorgwekkend zijn. Het is belangrijk om te onthouden dat niet alle stemmen negatief zijn; sommige mensen horen stemmen die neutraal of zelfs positief zijn, maar het verlies van controle en het gevoel van een externe bron blijven kenmerkend.

Andere symptomen van psychose: In jezelf praten als symptoom van psychose komt zelden alleen voor. Het gaat vaak gepaard met andere symptomen, zoals:

Wanen: Vaste, onjuiste overtuigingen die niet gebaseerd zijn op de realiteit.
Hallucinaties (andere zintuigen): Het horen van stemmen is de meest voorkomende vorm, maar hallucinaties kunnen ook betrekking hebben op het zien, ruiken, proeven of voelen van dingen die er niet zijn.
Gedesorganiseerd denken en spreken: Moeite met het organiseren van gedachten, wat kan leiden tot onsamenhangend spreken, van de hak op de tak springen, of het verzinnen van nieuwe woorden.
Gedesorganiseerd of catatoon gedrag: Onvoorspelbaar of doelloos gedrag, of juist een verstijfde houding zonder reactie op de omgeving.
Negatieve symptomen: Een vermindering van normale emoties en gedragingen, zoals een vlakke affectie, een gebrek aan motivatie, of sociale terugtrekking.

De Grijsgebieden: Wanneer is het Moeilijk te Zeggen?

De scheidslijn tussen normale innerlijke dialoog en psychotische zelfspraak is niet altijd even duidelijk. Er zijn grijsgebieden waarin het moeilijk kan zijn om te bepalen of iemand een psychische aandoening heeft of niet. Bijvoorbeeld:

Hoogbegaafde mensen: Mensen met een hoge intelligentie hebben vaak een complexe en actieve innerlijke dialoog. Dit kan soms verward worden met symptomen van psychose, vooral als ze moeite hebben om hun gedachten en ideeën te verwoorden aan anderen.
Mensen met trauma: Trauma kan leiden tot dissociatieve ervaringen, waarbij iemand zich losgekoppeld voelt van zijn eigen lichaam en gedachten. Dit kan zich uiten in het horen van stemmen die herinneringen aan het trauma oproepen.
Creatieve mensen: Schrijvers, kunstenaars en muzikanten gebruiken vaak hun innerlijke dialoog om hun creativiteit te stimuleren. Soms kunnen ze zich zo inleven in hun personages of ideeën dat ze het gevoel hebben dat ze met hen "praten."
Mensen met eenzaamheid: Eenzaamheid kan leiden tot het creëren van denkbeeldige gesprekspartners om het gevoel van isolatie te verminderen.

In deze gevallen is het essentieel om een grondige evaluatie te doen door een gekwalificeerde psychiater of psycholoog. Zij kunnen een onderscheid maken tussen normale variaties in innerlijke dialoog en symptomen van een psychische aandoening, rekening houdend met de context, de inhoud en de persoonlijke geschiedenis van de persoon.

Omgaan met Zelfspraak: Tips en Strategieën

Of je nu in jezelf praat als een normale uiting van innerlijke dialoog, of als onderdeel van een psychische aandoening, er zijn strategieën die je kunnen helpen om ermee om te gaan:

Voor normale innerlijke dialoog:

Bewustwording: Word je bewust van wanneer en waarom je in jezelf praat. Dit kan je helpen om de functie van je innerlijke dialoog te begrijpen en er beter mee om te gaan.
Positieve zelfspraak: Gebruik je innerlijke dialoog om jezelf aan te moedigen, te motiveren en te steunen. Vermijd negatieve zelfspraak die je zelfvertrouwen kan ondermijnen.
Mindfulness: Oefen mindfulness om je bewust te worden van je gedachten en emoties zonder erin mee te gaan. Dit kan je helpen om afstand te nemen van je innerlijke dialoog en er minder door overweldigd te worden.
Schrijven: Als je merkt dat je innerlijke dialoog te luid of overweldigend wordt, probeer dan je gedachten en gevoelens op te schrijven. Dit kan je helpen om ze te ordenen en te verwerken.

Voor psychotische zelfspraak (in overleg met een professional):

Medicatie: Antipsychotische medicatie kan helpen om de intensiteit en frequentie van de stemmen te verminderen.
Cognitieve gedragstherapie (CGT): CGT kan je helpen om je gedachten en overtuigingen over de stemmen te onderzoeken en te veranderen.
Acceptatie en commitment therapie (ACT): ACT kan je helpen om de stemmen te accepteren en je te richten op je waarden en doelen, ondanks de aanwezigheid van de stemmen.
Sociale steun: Zoek steun bij familie, vrienden of een steungroep. Praten over je ervaringen kan je helpen om je minder alleen te voelen en copingstrategieën te leren.
Zelfzorg: Zorg goed voor jezelf door voldoende te slapen, gezond te eten en regelmatig te bewegen. Stress kan de symptomen van psychose verergeren, dus het is belangrijk om stress te vermijden of te verminderen.

Conclusie

In jezelf praten is een complex fenomeen dat zowel volkomen normaal als een symptoom van een psychische aandoening kan zijn. Het is belangrijk om te onthouden dat de context, de inhoud en de controle over de zelfspraak cruciaal zijn bij het bepalen of het zorgwekkend is. Als je je zorgen maakt over je eigen zelfspraak, of die van iemand anders, is het essentieel om professionele hulp te zoeken. Een gekwalificeerde psychiater of psycholoog kan een grondige evaluatie doen en een passende behandeling aanbevelen.

Het is cruciaal om stigma rond psychische aandoeningen te verminderen. Door open te zijn over psychische gezondheid en de complexiteit van het menselijk brein te erkennen, kunnen we een meer inclusieve en ondersteunende samenleving creëren voor iedereen.

Labels: #Psychose