Hoogfunctionerend autisme bij vrouwen: kenmerken & diagnose

Hooggevoeligheid en autisme zijn twee verschillende, maar soms overlappende, concepten die beide van invloed kunnen zijn op hoe vrouwen de wereld ervaren. Beide condities worden vaak verkeerd begrepen, vooral bij vrouwen, wat kan leiden tot late of verkeerde diagnoses. Dit artikel duikt diep in de kenmerken van hooggevoeligheid en autisme bij vrouwen, onderzoekt de overeenkomsten en verschillen, en biedt praktische inzichten om de signalen te herkennen.

Wat is hooggevoeligheid?

Hooggevoeligheid, ook wel bekend als Sensory Processing Sensitivity (SPS), is geen aandoening, maar een persoonlijkheidskenmerk. Hooggevoelige personen (HSP's) verwerken sensorische informatie diepgaander dan anderen. Dit betekent dat ze gevoeliger zijn voor prikkels zoals geluiden, geuren, licht en emoties. Ze zijn zich vaak meer bewust van subtiele details en nuances in hun omgeving. Hooggevoeligheid is aangeboren en komt bij ongeveer 15-20% van de bevolking voor;

Kenmerken van hooggevoeligheid:

Diepgaande verwerking: HSP's denken diep na over ervaringen en informatie.
Overstimulatie: Ze zijn snel overprikkeld door drukke omgevingen of veel stimuli.
Empathie: Ze hebben een sterke empathie en voelen de emoties van anderen intens aan.
Gevoeligheid voor subtiele details: Ze merken kleine veranderingen in hun omgeving op.
Rijk innerlijk leven: Ze hebben een levendige fantasie en veel innerlijke reflectie.

Wat is autisme?

Autisme, of Autisme Spectrum Stoornis (ASS), is een neuro-ontwikkelingsstoornis die de manier beïnvloedt waarop iemand communiceert, interageert met anderen en de wereld om zich heen ervaart. Autisme is een spectrum, wat betekent dat de kenmerken en de ernst ervan sterk variëren van persoon tot persoon. Traditioneel werd autisme vaker gediagnosticeerd bij mannen, maar recent onderzoek laat zien dat autisme bij vrouwen vaak over het hoofd wordt gezien of verkeerd gediagnosticeerd wordt.

Kenmerken van autisme:

Sociale communicatie en interactie: Moeite met sociale interactie, non-verbale communicatie en wederkerigheid.
Beperkte en repetitieve gedragspatronen: Sterke interesse in specifieke onderwerpen (speciale interesses), behoefte aan routine en structuur, repetitieve bewegingen (stimming) en sensorische gevoeligheden.
Sensorische gevoeligheden: Over- of ondergevoeligheid voor sensorische prikkels zoals geluid, licht, aanraking, smaak en geur.
Moeite met veranderingen: Angst en stress bij veranderingen in routine of omgeving.
Eerlijkheid en rechtlijnigheid: Vaak direct en eerlijk in communicatie, soms zonder de sociale context volledig te begrijpen.

Autisme bij vrouwen: Een ander beeld

Autisme presenteert zich vaak anders bij vrouwen dan bij mannen. Dit komt deels door sociale conditionering en de neiging van vrouwen om hun symptomen te maskeren of camoufleren. Vrouwen met autisme zijn vaak beter in staat om sociale signalen te imiteren, waardoor hun autisme minder opvalt. Dit staat bekend als "maskeren" of "camoufleren."

Maskeren en camoufleren:

Imitatie: Het bewust imiteren van sociaal acceptabel gedrag.
Compensatie: Het actief proberen te compenseren voor sociale tekortkomingen.
Onderdrukking: Het onderdrukken van repetitieve gedragingen (stimming).
Internalisatie: Het internaliseren van emoties en gevoelens van isolatie en eenzaamheid.

Symptomen die vaak over het hoofd worden gezien bij vrouwen met autisme:

Intense speciale interesses: Een diepe fascinatie voor specifieke onderwerpen, vaak gerelateerd aan kunst, literatuur, dieren of bepaalde aspecten van de wetenschap.
Sociale angst: Angst en onzekerheid in sociale situaties, vaak verborgen achter een façade van sociaal gedrag.
Moeite met vriendschappen: Het aangaan en onderhouden van vriendschappen, ondanks de wens om sociaal verbonden te zijn.
Sensorische overgevoeligheid: Overgevoeligheid voor geluiden, licht, geuren of texturen, die zich kan uiten in vermoeidheid, prikkelbaarheid of angst.
Internaliserende problemen: Depressie, angst, eetstoornissen en zelfbeschadigend gedrag als gevolg van chronische stress en onbegrip.

Overeenkomsten en verschillen tussen hooggevoeligheid en autisme bij vrouwen

Er zijn enkele opvallende overeenkomsten tussen hooggevoeligheid en autisme, wat soms tot verwarring kan leiden. Beide groepen ervaren vaak intense emoties, hebben een sterke behoefte aan rust en herstel, en zijn gevoelig voor sensorische prikkels. Het is echter belangrijk om de verschillen te begrijpen om een accurate diagnose te kunnen stellen.

Overeenkomsten:

Sensorische gevoeligheid: Beide groepen zijn gevoelig voor geluiden, licht, geuren en andere sensorische prikkels.
Intense emoties: Ze ervaren emoties diep en intens.
Behoefte aan rust: Ze hebben regelmatig tijd nodig om te herstellen van overstimulatie.
Aandacht voor detail: Ze merken kleine details op die anderen missen.

Verschillen:

Sociale interactie: Hooggevoelige personen hebben geen intrinsieke problemen met sociale interactie. Ze kunnen wel overprikkeld raken door drukke sociale situaties, maar ze begrijpen de sociale dynamiek wel; Vrouwen met autisme hebben daarentegen fundamentele moeilijkheden met sociale communicatie en wederkerigheid.
Repetitief gedrag: Hooggevoeligheid kent geen repetitief gedrag of speciale interesses op de manier zoals dat bij autisme voorkomt.
Oorzaak: Hooggevoeligheid is een persoonlijkheidskenmerk, terwijl autisme een neuro-ontwikkelingsstoornis is.
Maskeren: Hoewel zowel hooggevoelige als autistische vrouwen kunnen maskeren, is het maskeren bij autistische vrouwen vaak een strategie om te overleven in sociale situaties, terwijl hooggevoelige personen zich eerder aanpassen aan de omgeving zonder fundamentele tekortkomingen in sociale vaardigheden.

De impact van een (verkeerde) diagnose

Een accurate diagnose is cruciaal voor vrouwen met hooggevoeligheid of autisme. Een verkeerde diagnose kan leiden tot ongeschikte behandelingen, misverstanden en frustraties. Vrouwen met autisme die verkeerd gediagnosticeerd worden met bijvoorbeeld een angststoornis of depressie, krijgen vaak niet de juiste ondersteuning en strategieën om hun autisme te beheren. Omgekeerd, kan het negeren van hooggevoeligheid leiden tot onnodige stress en overbelasting.

De voordelen van een juiste diagnose:

Begrip: Meer begrip van zichzelf en hun eigen behoeften.
Acceptatie: Acceptatie van hun eigen unieke manier van zijn.
Strategieën: Ontwikkelen van coping strategieën om met sensorische overbelasting en sociale uitdagingen om te gaan.
Ondersteuning: Toegang tot de juiste ondersteuning en begeleiding.
Verbeterde levenskwaliteit: Een betere levenskwaliteit door meer zelfinzicht en zelfzorg.

Tips voor het herkennen van de signalen

Het herkennen van de signalen van hooggevoeligheid en autisme bij vrouwen vereist een zorgvuldige observatie en een open geest. Hier zijn enkele tips om de signalen te herkennen:

Voor professionals:

Wees alert op maskeren: Houd er rekening mee dat vrouwen met autisme hun symptomen vaak maskeren.
Gebruik specifieke diagnostische instrumenten: Gebruik diagnostische instrumenten die specifiek zijn ontworpen om autisme bij vrouwen te identificeren.
Luister naar de ervaringen van de cliënt: Neem de ervaringen van de cliënt serieus en luister naar hun perspectief.
Overweeg comorbiditeit: Houd rekening met comorbide aandoeningen, zoals angst, depressie en eetstoornissen.

Voor vrouwen zelf:

Reflecteer op je eigen ervaringen: Denk na over je eigen ervaringen en vergelijk deze met de kenmerken van hooggevoeligheid en autisme.
Zoek informatie: Lees boeken, artikelen en blogs over hooggevoeligheid en autisme bij vrouwen.
Sluit je aan bij online communities: Zoek steun en herkenning bij andere vrouwen die dezelfde ervaringen hebben.
Overweeg professionele hulp: Raadpleeg een psycholoog, psychiater of andere professional die gespecialiseerd is in hooggevoeligheid en autisme.

Conclusie

Het is essentieel om de nuances van hooggevoeligheid en autisme bij vrouwen te begrijpen. Hoewel er overeenkomsten zijn, zijn de onderliggende mechanismen en de impact op het leven van vrouwen verschillend. Door de signalen te herkennen en een accurate diagnose te stellen, kunnen vrouwen de juiste ondersteuning en begeleiding krijgen om een volwaardig en gelukkig leven te leiden. Het is belangrijk om te onthouden dat zowel hooggevoeligheid als autisme unieke sterke punten en talenten met zich meebrengen. Het gaat erom deze te omarmen en te leren hoe je het beste met de uitdagingen kunt omgaan.

Bronnen en verder lezen

Boeken: "Hooggevoeligheid als kracht" door Susan Marletta-Hart, "Compleet anders" door Temple Grandin.
Websites: Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA), Hooggevoelig.nl
Wetenschappelijke artikelen: Zoek op Google Scholar naar recente publicaties over autisme bij vrouwen en sensory processing sensitivity (SPS).

Labels: #Autism