top of page

Overgewicht Aanpakken met CGT: Cognitieve Gedragstherapie bij Obesitas

Deel 1: Individuele Ervaringen en Gedragsanalyse

Laten we beginnen met een concreet voorbeeld. Stel, Jan, een 45-jarige man, worstelt met overgewicht. Hij wil afvallen, maar ondanks diverse dieetpogingen blijft zijn gewicht stabiel of neemt zelfs toe. Hij voelt zich gefrustreerd en schuldig. Dit is een typisch scenario waar Cognitieve Gedragstherapie (CGT) bij kan helpen. CGT richt zich niet alleen op hetwat van het eetgedrag (de hoeveelheid en het type voedsel), maar vooral op hetwaarom. Waarom grijpt Jan naar ongezonde snacks? Wat zijn zijn triggers? Welke gedachten en gevoelens spelen een rol?

Een grondige gedragsanalyse is cruciaal. We kijken naar Jans eetpatroon: wanneer, waar, met wie en wat eet hij? Welke emoties ervaart hij voor, tijdens en na het eten? Voelt hij zich gestrest, eenzaam, of juist blij? Wordt eten gebruikt als copingmechanisme voor negatieve emoties? Deze vragen helpen om patronen te identificeren en de onderliggende oorzaken van overgewicht te begrijpen. Jan's ervaringen worden gedetailleerd in kaart gebracht, van specifieke situaties tot terugkerende thema's. We ontdekken dat Jan vaak 's avonds laat snoept uit verveling, na een lange werkdag. Deze specifieke situatie dient als uitgangspunt voor verdere analyse.

Voorbeeld: Een ander individu, Maria, ontdekt dat zij emotioneel eet als reactie op stress op haar werk. De analyse onthult een duidelijk verband tussen stressvolle werkdagen en overmatige consumptie van chocolade. Dit is een specifiek patroon dat aangepakt kan worden met CGT-technieken.

Deel 2: De Rol van Cognities en Emoties

CGT benadrukt de interactie tussen gedachten, gevoelens en gedrag. Jans overgewicht is niet louter een gevolg van een gebrek aan wilskracht, maar een complex samenspel van factoren. Zijn negatieve gedachten over zichzelf ("Ik ben te lui," "Ik ben een mislukking"), zijn gevoelens van frustratie en schaamte, en zijn copingmechanisme (eten) versterken elkaar in een vicieuze cirkel. Deze cognities (gedachten) en emoties beïnvloeden zijn eetgedrag direct.

Cognitieve herstructurering is een kernprincipe van CGT. We dagen Jans negatieve en onrealistische gedachten uit. In plaats van te accepteren dat hij 'te lui' is, onderzoeken we de realiteit: is hij echt lui, of is hij misschien overweldigd door stress en gebrek aan tijd? We helpen hem om meer realistische en positieve gedachten te ontwikkelen, zoals: "Ik kan kleine veranderingen aanbrengen," of "Ik ben op de goede weg." Deze verandering in gedachten leidt tot een verandering in gevoelens en vervolgens tot een verandering in gedrag.

Emotieregulatie is even belangrijk. We leren Jan om zijn emoties te herkennen en te reguleren zonder te grijpen naar eten. Dit kan door middel van ontspanningsoefeningen, mindfulness of andere copingstrategieën. We zoeken naar gezondere manieren om met stress, verveling of andere negatieve emoties om te gaan. Voor Maria zou dit bijvoorbeeld kunnen betekenen: leren om stress op een gezondere manier te managen, zoals yoga of sporten, in plaats van chocolade te eten.

Deel 3: Gedragsverandering en Langetermijnsucces

CGT richt zich op het aanleren van nieuwe, gezonde gedragspatronen. Dit omvat bijvoorbeeld het opstellen van een realistisch eetplan, het leren van gezonde recepten, het plannen van maaltijden en het bijhouden van een eetdagboek. Het is belangrijk dat deze veranderingen stapsgewijs worden doorgevoerd, zodat Jan niet overweldigd raakt. Kleine, haalbare doelen zijn essentieel voor succes. In plaats van direct te streven naar een drastisch gewichtsverlies, concentreren we ons op het behalen van kleine, meetbare successen. Dit bouwt zelfvertrouwen op en motiveert Jan om door te gaan.

Stimuluscontrole speelt hierbij een belangrijke rol. We helpen Jan om triggers te identificeren en te vermijden of te beheersen. Dit kan betekenen dat hij 's avonds laat geen ongezonde snacks in huis haalt, of dat hij een andere activiteit plant om verveling te voorkomen. Voor Maria zou dit kunnen betekenen: haar werkplek reorganiseren om stress te verminderen of bewust pauzes nemen om te ontspannen.

Relapse preventie is cruciaal voor langetermijnsucces. We bereiden Jan voor op uitdagingen en tegenslagen. We leren hem om terugval te zien als een leermoment, in plaats van een mislukking. We ontwikkelen strategieën om met moeilijke situaties om te gaan en om weer op het juiste pad te komen. Dit omvat het identificeren van risicosituaties en het ontwikkelen van copingmechanismen om deze situaties te doorstaan. Een sterk sociaal netwerk en professionele ondersteuning zijn hierbij van groot belang.

Deel 4: CGT in de Brede Context van Obesitas

Obesitas is een complex probleem met biologische, psychologische en sociale factoren. CGT is een effectieve interventie die zich richt op de psychologische en gedragsmatige aspecten. Het is echter belangrijk om te benadrukken dat CGT niet een wondermiddel is en dat het vaak gecombineerd wordt met andere behandelingen, zoals dieetadvies en lichaamsbeweging. De effectiviteit van CGT hangt af van diverse factoren, zoals de motivatie van de patiënt, de kwaliteit van de therapie en de ondersteuning van de omgeving.

Het is belangrijk om de biologische aspecten niet te onderschatten. Genetische aanleg, hormonale factoren en stofwisselingsproblemen spelen een rol bij obesitas. CGT kan deze factoren niet oplossen, maar het kan wel helpen om de patiënt te empoweren om met deze factoren om te gaan. Een holistische benadering, waarbij biologische, psychologische en sociale factoren worden meegenomen, is essentieel voor succesvolle gewichtsbeheersing.

Ten slotte, het succes van CGT bij obesitas hangt af van een sterke therapeutische relatie tussen therapeut en patiënt. Een veilige en ondersteunende omgeving is essentieel voor het delen van kwetsbare informatie en het doorvoeren van gedragsveranderingen. De therapeut dient als coach en gids, die de patiënt begeleidt bij het stellen van realistische doelen en het overwinnen van obstakels.

Samenvattend: Cognitieve Gedragstherapie biedt een effectieve aanpak voor gewichtsverlies door zich te richten op de onderliggende gedachten, gevoelens en gedragspatronen die bijdragen aan obesitas. Door middel van cognitieve herstructurering, emotieregulatie en gedragsverandering, helpt CGT individuen om een gezondere relatie met eten te ontwikkelen en een duurzaam gewichtsverlies te bereiken. Een holistische aanpak, die rekening houdt met biologische, psychologische en sociale factoren, is essentieel voor succes.

Labels: #Cognitieve #Gedragstherapie

Gerelateerde artikelen:

bottom of page