CGT in de Praktijk: Het 4G Schema Uitgelegd en Toegepast

Inleiding: Een Diepgaande Duik in de 4G Schema Therapie

Cognitieve Gedragstherapie (CGT) is een bewezen effectieve behandelmethode voor diverse psychische klachten. Binnen de CGT bestaan verschillende benaderingen. Een daarvan is de Schemagerichte Therapie, die zich richt op dieperliggende, vroeg aangeleerde schema's die ons denken, voelen en handelen beïnvloeden. De '4G' in de 4G Schema Cognitieve Gedragstherapie verwijst naar een praktische structuur, die de behandeling toegankelijk en effectief maakt, door de focus te leggen op vier kernelementen:Gevoelens, Gedachten, Gedrag en Gebeurtenissen. Deze structuur helpt zowel therapeut als cliënt om de complexiteit van schema's te ontleden en te begrijpen. We zullen dit concept verder uitdiepen, beginnend met concrete voorbeelden en geleidelijk overgaand naar de algemene principes.

Voorbeeld 1: Angst voor Afwijzing

Stel, een cliënt ervaart voortdurende angst voor afwijzing. Laten we deze angst analyseren aan de hand van de 4G's:

Gebeurtenis (G): De cliënt wordt niet uitgenodigd voor een feestje.
Gedachten (G): "Ik ben niet leuk genoeg. Niemand houdt van me. Ik ben een mislukking."
Gevoelens (G): Schaamte, eenzaamheid, verdriet, angst, woede.
Gedrag (G): De cliënt trekt zich terug, vermijdt sociale contacten, reageert defensief wanneer anderen hem benaderen.

Deze gebeurtenis activeert een onderliggend schema van afwijzing, gevormd door vroegere ervaringen (bijvoorbeeld, verwaarlozing in de jeugd). De negatieve gedachten versterken de negatieve gevoelens, wat leidt tot vermijdend gedrag. De 4G benadering helpt de cliënt deze cyclus te begrijpen en te doorbreken.

Voorbeeld 2: Perfectionisme

Een andere cliënt worstelt met perfectionisme. Ook hier passen we de 4G's toe:

Gebeurtenis (G): De cliënt moet een presentatie geven op het werk.
Gedachten (G): "Ik moet perfect zijn. Als ik fouten maak, ben ik een mislukking. Anderen zullen me beoordelen."
Gevoelens (G): Angst, spanning, stress, zelfkritiek.
Gedrag (G): De cliënt besteedt extreem veel tijd aan de voorbereiding, vermijdt feedback, raakt overweldigd door de druk, voelt zich uitgeput.

In dit geval activeert de gebeurtenis een schema van 'onvoldoende goed zijn'. De strenge zelfkritiek en de hoge eisen leiden tot intense stress en disfunctioneel gedrag. Door de 4G's te analyseren, kan de therapeut samen met de cliënt alternatieve gedachten en gedragingen exploreren.

De Vier G's in Detail

Laten we nu dieper ingaan op elk van de vier G's en hun onderlinge verbanden:

1. Gebeurtenis (G): De Trigger

De gebeurtenis is de trigger die een schema activeert. Dit kan een externe gebeurtenis zijn (zoals in de voorbeelden), maar ook een interne gebeurtenis, zoals een herinnering of een gedachte. Het is cruciaal om de specifieke gebeurtenissen te identificeren die schema's activeren om de patronen te begrijpen.

2. Gedachten (G): De Interpretatie

Onze gedachten bepalen hoe we gebeurtenissen interpreteren. Schema's leiden vaak tot disfunctionele gedachten, zoals catastroferen, zwart-wit denken, of overgeneraliseren. Het identificeren en herstructureren van deze gedachten is een centraal onderdeel van de therapie.

3. Gevoelens (G): De Emoties

De gedachten leiden tot specifieke gevoelens. Schema's kunnen intense en overweldigende emoties veroorzaken, zoals angst, schaamte, woede, of verdriet. Het begrijpen en reguleren van deze emoties is essentieel voor het herstel.

4. Gedrag (G): De Reactie

Onze gevoelens en gedachten beïnvloeden ons gedrag. Schema's kunnen leiden tot vermijdend gedrag, zelfbeschadigend gedrag, of andere disfunctionele gedragspatronen. Het veranderen van dit gedrag is een belangrijk doel van de therapie.

De Interactie tussen de Vier G's

De vier G's zijn nauw met elkaar verbonden. Een gebeurtenis leidt tot gedachten, die op hun beurt gevoelens en gedrag beïnvloeden. Deze cyclus kan zichzelf in stand houden, waardoor de klachten chronisch worden. De 4G Schema Therapie helpt deze cyclus te doorbreken door de gedachten en het gedrag te veranderen, wat leidt tot een verandering in gevoelens en een gezondere reactie op gebeurtenissen.

Schema's: De Onderliggende Patronen

Schema's zijn diepe, stabiele en alomvattende patronen van denken, voelen en handelen die zich ontwikkelen in de vroege jeugd als gevolg van onvervulde basisbehoeften. Deze schema's kunnen adaptief zijn in sommige situaties, maar vaak leiden ze tot disfunctionele reacties op gebeurtenissen in het volwassen leven. De 4G benadering helpt deze schema's te identificeren en te veranderen door de focus te leggen op de hierboven beschreven vier G’s in concrete situaties.

Toepassing in de Praktijk: Stappenplan

Een typische sessie met 4G Schema Therapie zou de volgende stappen kunnen omvatten:

Identificatie van een problematische situatie: De cliënt beschrijft een recente situatie waarin hij/zij zich slecht voelde.
Analyse van de vier G's: Samen met de therapeut wordt de situatie geanalyseerd aan de hand van de vier G's (Gebeurtenis, Gedachten, Gevoelens, Gedrag).
Identificatie van het onderliggende schema: De therapeut en cliënt proberen te achterhalen welk schema geactiveerd is door de gebeurtenis.
Herstructurering van disfunctionele gedachten: De therapeut helpt de cliënt om de disfunctionele gedachten te identificeren en te herstructureren tot meer realistische en helpende gedachten.
Ontwikkeling van alternatieve gedragingen: De therapeut en cliënt ontwikkelen gezondere en meer adaptieve gedragingen die de cliënt kan toepassen in vergelijkbare situaties.
Huiswerkopdrachten: De cliënt krijgt huiswerkopdrachten om de geleerde technieken in de praktijk te oefenen.

Conclusie: Een Holistische Benadering

De 4G Schema Cognitieve Gedragstherapie biedt een praktische en holistische benadering voor het behandelen van psychische klachten. Door de focus te leggen op de interactie tussen gebeurtenissen, gedachten, gevoelens en gedrag, helpt deze methode cliënten om de onderliggende schema's te begrijpen en te veranderen. Het is een dynamisch proces dat vereist dat zowel de therapeut als de cliënt actief betrokken zijn bij het identificeren, analyseren en veranderen van disfunctionele patronen. De combinatie van concrete voorbeelden en een diepgaand begrip van de onderliggende principes maakt deze aanpak zowel effectief als toegankelijk.

Labels: #Cognitieve #Gedragstherapie